Uitkomst WIA‑claimbeoordelingen en AKC

Sociaal‑medische beoordeling WIA

De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) heeft als doel cliënten hun resterende verdiencapaciteit zo veel mogelijk te laten benutten. Onze verzekeringsartsen beoordelen voor iedereen die na twee jaar ziekte een arbeidsongeschiktheidsuitkering aanvraagt zijn of haar belastbaarheid. Op basis van deze mogelijkheden stelt de arbeidsdeskundige vast wat de restverdiencapaciteit is. Dit bepaalt het recht op en de hoogte van de gevraagde uitkering.

Tabel Uitkomst WIA-claimbeoordelingen

• *Deze cijfers verschillen deels van die in het achtmaandenverslag 2023. Dat komt doordat de aanvragen voor de vereenvoudigde 60‑plusmaatregel nu op een andere manier zijn opgenomen in de tabel.
• **Een deel van de ingediende aanvragen wordt ingetrokken, bijvoorbeeld omdat de cliënt voordat de claimbeoordeling plaatsvindt is hersteld, de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt, is overleden of omdat UWV aan de cliënt een sanctie heeft opgelegd.

In de eerste acht maanden van 2024 hebben we 12,7% meer WIA‑aanvragen afgehandeld dan in dezelfde periode in 2023 57.800 tegenover 51.300. Van 1.600 aanvragen is de behandeling tussentijds gestaakt omdat de aanvrager volledig is hersteld, inmiddels is gepensioneerd of overleden, twee keer niet op het spreekuur is verschenen of inmiddels gedetineerd is.

De verantwoordelijkheid voor de begeleiding van zieke werknemers met een vast dienstverband ligt de eerste twee ziektejaren bij de werkgevers; UWV ziet zieke werknemers in de regel pas bij de WIA‑aanvraag. Tijdens de ziekteperiode is de werkgever verplicht re‑integratie‑inspanningen te leveren om de zieke werknemer te begeleiden naar passend werk binnen of buiten zijn bedrijf. De werknemer is verplicht daaraan mee te werken. Zowel de werkgever als de werknemer kunnen UWV tussentijds om een deskundigenoordeel vragen als ze van mening zijn dat de ander zich onvoldoende inspant, of twijfels hebben over de geschiktheid om te werken of de passendheid van het aangeboden werk. In de eerste acht maanden van 2024 hebben we 53,9% minder van dergelijke deskundigenoordelen uitgevoerd dan in dezelfde periode in 2023: een kleine 2.100 tegenover bijna 5.000.

AKC: Arbeidsdeskundig Kennis Centrum

Het Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC) wil duurzame arbeidsparticipatie bevorderen door bij te dragen aan de professionalisering van het arbeidsdeskundig vak. De AKC Kennisagenda sluit aan bij de UWV Kennisagenda. De nieuwe meerjarenstrategie van het AKC (2022–2026) richt zich op toekomstbestendige professionals en kent de volgende speerpunten: arbeidsmarkt, technologisering, toepasbare kennis voor het netwerk van professionals, multidisciplinaire samenwerking, de cliënt en de professionele beroepsbeoefenaar. Deze speerpunten zijn opgenomen in het al lopende onderzoekprogramma Professionalisering arbeidsdeskundig handelen 2020–2024, dat aansluit bij concrete vragen die leven bij arbeidsdeskundigen, het bestuur van de Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA) en stakeholders zoals werkgevers, werknemers en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).

Uniforme loonwaarde

Sinds 1 januari 2024 is het AKC de rechtspersoon voor het project Beheer en doorontwikkeling van de Uniforme loonwaardemethodiek. Naast deze rechtspersoonlijke verantwoordelijkheid biedt het AKC expertise in het project.

Kennisontwikkeling

In de eerste acht maanden van 2024 is er aan de volgende zaken gewerkt:

• In het vierde kwartaal van 2023 is het eindrapport opgeleverd van de impactstudie naar vroegtijdige inzet van de arbeidsdeskundige. Hiervoor heeft Impact Centre Erasmus in een pilot de effecten van vroegtijdige (binnen drie maanden) inzet van arbeidsdeskundigen bij twee grote werkgevers onderzocht. De pilot is versterkt met kwantitatief onderzoek van twee grote datasets, waarvan de resultaten inmiddels zijn gepubliceerd.

• De AKC-kerngroep Technologisering werkt aan meer bekendheid met en bewustwording over het toepassen van technologie bij de toeleiding naar arbeid, re‑integratie en duurzame inzetbaarheid. De kerngroep bestaat uit arbeidsdeskundigen van onder andere UWV, de Kennisalliantie Inclusie en Technologie en Hogeschool Saxion. De kerngroep onderhoudt contacten met de Coalitie voor Technologie en Inclusie (CTI) en is in gesprek met de projectleiders binnen UWV over de ontwikkeling van een meerjarenprogramma voor structurele ontwikkeling en benutting van inclusieve technologie op de werkvloer. In het najaar van 2023 is een onderzoek van start gegaan naar de gevolgen van technologisering en artificiële intelligentie (AI) voor het arbeidsdeskundig vak. Dit wordt uitgevoerd door TNO, in samenwerking met Amsterdam UMC. De onderzoeksresultaten en de ontwikkelde inspiratietool worden dit najaar gepubliceerd en gepresenteerd op diverse evenementen. De kerngroep heeft inmiddels een handleiding opgeleverd voor de toepassing van AI (ChatGPT) in het arbeidsdeskundig werk.

• Er zijn in 2022 met subsidie van het AKC drie kortlopende onderzoeken gestart die zich richten op de handelingspraktijk van de arbeidsdeskundige. Twee ervan zijn in 2023 opgeleverd. Het derde onderzoek focust op de doorontwikkeling van de bestaande e‑learning Betrekken van naasten bij arbeidsre‑integratie. De doorontwikkelde versie van de e‑learning is sinds september 2023 beschikbaar bij de AD Academie. De praktijkevaluatie liep door tot in het tweede kwartaal van 2024; de resultaten zijn naar verwachting in september bekend.

• Voor de in het eerste kwartaal van 2024 geopende nieuwe subsidieronde zijn zes onderzoeksvoorstellen ontvangen; een besluit over de gunning staat gepland in september.

• In september 2022 is een project gestart om een overzichtscahier met als werktitel Grazelpakket te maken dat inzichtelijk maakt welke arbeidsdeskundige modellen en instrumenten arbeidsdeskundigen in hun werk kunnen toepassen. Het in het najaar van 2023 opgeleverde online overzicht is verbeterd op basis van reacties van arbeidsdeskundigen tijdens het najaarscongres van het AKC. Verder is er een digitale tool ontwikkeld die inzichtelijk maakt welke innovatieve inclusieve technologieën arbeidsdeskundigen kunnen inzetten. Deze digitale tool is eind september 2024 in gebruik genomen.

• Eind 2023 zijn een leidraad en preferente formats voor de arbeidsdeskundige rapportage opgeleverd aan de NVvA. Het wachten is op vaststelling door de algemene ledenvergadering van de NVvA.

• De geactualiseerde leidraad Jobcoaching is ook aan de NVvA opgeleverd.

• Begin 2024 is een project gestart om de MiLES‑tool, die werkgevers helpt bij de begeleiding van werknemers met kanker, door te ontwikkelen om arbeidsdeskundigen te ondersteunen bij de begeleiding van mensen met onvoorspelbare ziektebeelden zoals kanker.

• In april 2023 is in samenwerking met ArdoSZ en Impact Centre Erasmus een driejarig onderzoek van start gegaan dat gericht is op de rol van de arbeidsdeskundige in letselschadetrajecten. Na een vooronderzoek onder stakeholders is de scope van het onderzoek uitgebreid met onderzoek naar de rol van de arbeidsdeskundige bij zzp’ers met letselschade. Eerder dit jaar is de deskresearch grotendeels afgerond. Momenteel worden afgesloten letselschadedossiers onderzocht op de rol van de arbeidsdeskundige daarbij.

• In maart 2022 ging een langdurig onderzoek van start naar de inzet van de methodiek Samen beslissen, die zich richt op het versterken van de eigen regie van werknemers met psychische problemen bij hun re‑integratie na een ziekmelding. Dit onderzoek verloopt volgens planning. Het eindrapport wordt opgeleverd in het vierde kwartaal van 2024.

• Naar aanleiding van de AKC‑subsidieoproep 2022 zijn in het najaar van 2022 drie onderzoeken van start gegaan gericht op actief blijven ontwikkelen en professionaliseren, werken met de late gevolgen van kanker, en waarde en duurzaamheid toevoegen aan re‑integratie. Het onderzoek naar actief blijven ontwikkelen en professionaliseren is afgerond; het eindrapport wordt binnenkort gepubliceerd. De andere twee onderzoeken worden in de tweede helft van 2024 afgerond.

• In juni 2023 is onder de werktitel Jong geleerd, oud gedaan een onderzoek gestart dat zich richt op multidisciplinaire kennisuitwisseling tussen nieuwe en meer ervaren professionals. Dit onderzoek, waarvoor het onderzoeksvoorstel is geformuleerd samen met NVvA en SAM, wordt uitgevoerd met subsidie van ZonMw. Het blijkt in de praktijk lastig om voldoende deelnemers te werven. ZonMw is inmiddels akkoord gegaan met een subsidieneutrale verlenging, zodat er meer tijd is tot de beoogde resultaten te komen.

• Er is veel animo onder UWV‑arbeidsdeskundigen voor het doen van kleinschalig onderzoek. Voor UWV‑arbeidsdeskundigen werkt het AKC samen met de academische werkplaatsen en het KCVG. Inmiddels zijn vier UWV‑arbeidsdeskundigen en twee arbeidsdeskundigen die werken in andere domeinen gestart met hun onderzoek. Deze onderzoeken lopen door tot in de tweede helft van 2024. Inmiddels is ook een zelfstandig arbeidsdeskundige gestart met de voorbereidingen voor een kleinschalig onderzoek.

• Begin 2022 is AKC gestart met een onderzoeksproject gericht op de ontwikkeling van een kennisplatform over het vinden van passend werk voor zieke werknemers. Dit project, dat deel uitmaakt van het ZonMw‑programma Verbetering kwaliteit poortwachterproces, verloopt voorspoedig. De testfase bij diverse zorgorganisaties en in de bouw is deze zomer gestart. Als verdieping op het kennisplatform wordt met data van Stichting FWG een experttool gebouwd voor de arbeidsdeskundige professional.

• Een onderzoek naar het integreren van het perspectief van de cliënt in het arbeidsdeskundig handelen is gegund aan HAN University of Applied Sciences en de Zuyd Hogeschool. Dit onderzoek, dat anderhalf à twee jaar gaat duren, is in mei 2023 van start gegaan en verloopt volgens planning.

• Het AKC is aangesloten bij drie projecten van ZonMw die zich richten op kwaliteitsverbetering van de re‑integratie van zieke werknemers; die projecten verlopen volgens planning.

• Een als zelfstandige werkende arbeidsdeskundige doet via het AKC promotieonderzoek naar het voorkomen van herhaalde uitval bij psychische problematiek; dit onderzoek loopt nu twee jaar.

• Een UWV‑arbeidsdeskundige is voor één dag per week gekoppeld aan bijzonder hoogleraar Arbeidsdeskundigheid Roland Blonk om alle kennis op het gebied van werkgeversgedrag te bundelen en structureren, zodat arbeidsdeskundigen deze kennis kunnen toepassen in hun praktijk. De resultaten worden opgenomen in een (digitale) gidsfunctie die later dit jaar in gebruik zal worden genomen.