Uitkomst WIA‑claimbeoordelingen, KCVG en AKC

Sociaal‑medische beoordeling WIA

De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) heeft als doel cliënten hun resterende verdiencapaciteit zo veel mogelijk te laten benutten. Onze verzekeringsartsen beoordelen voor iedereen die na twee jaar ziekte een arbeidsongeschiktheidsuitkering aanvraagt zijn of haar belastbaarheid. Op basis van deze mogelijkheden stelt de arbeidsdeskundige vast wat de restverdiencapaciteit is. Dit bepaalt het recht op en de hoogte van de gevraagde uitkering.

Tabel Uitkomst WIA-claimbeoordelingen

• *De cijfers over de eerste vier maanden van 2023 wijken af van die zijn vermeld in het viermaandenverslag 2023 vanwege een andere rekenmethode
• **Een deel van de ingediende aanvragen wordt ingetrokken, bijvoorbeeld omdat de cliënt voordat de claimbeoordeling plaatsvindt is hersteld, de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt, is overleden of omdat UWV aan de cliënt een sanctie heeft opgelegd.

In de eerste vier maanden van 2024 hebben we 22% meer WIA‑aanvragen afgehandeld dan in dezelfde periode in 2023 (28.700 tegenover 23.500). We kenden bijna 20.600 WIA‑aanvragen toe en wezen ruim 8.100 aanvragen af. Daarnaast waren er nog bijna 900 aanvragen waarvan de behandeling tussentijds is gestaakt omdat de aanvrager volledig is hersteld, inmiddels is gepensioneerd of overleden, twee keer niet op het spreekuur is verschenen of inmiddels gedetineerd is.

De verantwoordelijkheid voor de begeleiding van zieke werknemers met een vast dienstverband ligt de eerste twee ziektejaren bij de werkgevers; UWV ziet zieke werknemers in de regel pas bij de WIA‑aanvraag. Tijdens de ziekteperiode is de werkgever verplicht re‑integratie‑inspanningen te leveren om de zieke werknemer te begeleiden naar passend werk binnen of buiten zijn bedrijf. De werknemer is verplicht daaraan mee te werken. Zowel de werkgever als de werknemer kunnen UWV tussentijds om een deskundigenoordeel vragen als ze van mening zijn dat de ander zich onvoldoende inspant, of twijfels hebben over de geschiktheid om te werken of de passendheid van het aangeboden werk. In de eerste vier maanden van 2024 hebben we 62% minder van dergelijke deskundigenoordelen uitgevoerd dan in dezelfde periode in 2023: 1.100 tegenover ruim 2.800.

KCVG: Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde

In het Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde (KCVG) werken UWV, het Amsterdam UMC en het Universitair Medisch Centrum Groningen samen, met als doel om wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de verzekeringsgeneeskunde te bevorderen en meer wetenschappelijke onderbouwing aan de verzekeringsgeneeskunde te geven.

Er lopen binnen het KCVG tal van onderzoeksprojecten. Nieuwe projecten worden getoetst aan de UWV Kennisagenda en moeten zich richten op praktijkgerichte en voor de verzekeringsgeneeskunde toepasbare uitkomsten. Verzekeringsartsen kunnen promotieonderzoek doen onder begeleiding van senior onderzoekers. Per universitair medisch centrum zijn er twee lopende promotietrajecten per jaar en een aantal kleinschalige projecten – zoals onderzoek of het mogelijk is om de sociaal‑medische beoordeling eenvoudiger te maken. Daarnaast wordt bekeken hoe ook met andere partners en door verbreding van onderzoeksthema’s de aansluiting op de praktijk beter geborgd kan worden, zonder dat dit ten koste gaat van de wetenschappelijke diepgang. Met de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) en de Nederlandse Vereniging voor Verzekeringsgeneeskunde (NVVG) is KVCG gekomen tot een concrete samenwerking in een netwerkconstructie. Het doel van dit Kennisnetwerk voor Gezondheid, Arbeid en Participatie (kennisnetwerk GAP) is om in de nabije toekomst gecoördineerd kennis te ontwikkelen en delen. Een stuurgroep gaat dit in 2024 verder uitwerken.

Lopend promotieonderzoek

De komende jaren spelen twee belangrijke thema’s in de langlopende (promotie)onderzoeken:

• Het verbeteren en ondersteunen van de inhoud en het proces van beoordeling van de functionele mogelijkheden door (vooral) de verzekeringsarts.

• Het verbeteren en verhogen van de participatie van specifieke groepen cliënten.

In februari 2024 verdedigde UWV‑verzekeringsarts Miljana Vukadin succesvol haar proefschrift Implementation of Individual Placement and Support for individuals with severe mental illness. Het proefschrift toont aan dat Individuele plaatsing en steun (IPS), geïmplementeerd met een financiële strategie op nationale schaal, effectief is en kosteneffectief lijkt bij mensen met ernstige psychische aandoeningen (EPA). Het belicht echter ook dat er, om zowel de implementatie van IPS als de arbeidsparticipatie van mensen met EPA verder te verbeteren, nog aanzienlijke inspanningen nodig zijn om resterende belemmeringen op sociopolitiek gebied aan te pakken.

Muntendam Symposium

In maart 2024 vond het jaarlijkse Muntendam Symposium van het KCVG plaats. Centraal stond deze keer dat interprofessionele samenwerking nodig is om de hoogste kwaliteit van zorg te leveren en hoe dergelijke samenwerking het best bereikt kan worden. Dit werd vanuit verschillende invalshoeken verder uitgewerkt.

AKC: Arbeidsdeskundig Kennis Centrum

Het Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC) wil duurzame arbeidsparticipatie bevorderen door bij te dragen aan de professionalisering van het arbeidsdeskundig vak. De AKC Kennisagenda sluit aan bij de UWV Kennisagenda. De nieuwe meerjarenstrategie van het AKC (2022–2026) richt zich op toekomstbestendige professionals en kent de volgende speerpunten: arbeidsmarkt, technologisering, toepasbare kennis voor het netwerk van professionals, multidisciplinaire samenwerking, de cliënt en de professionele beroepsbeoefenaar. Deze speerpunten zijn opgenomen in het al lopende onderzoekprogramma Professionalisering arbeidsdeskundig handelen 2020–2024, dat aansluit bij concrete vragen die leven bij arbeidsdeskundigen, het bestuur van de Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA) en stakeholders zoals werkgevers, werknemers en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).

Professionalisering

Op 2 april 2024 organiseerde het AKC, in samenwerking met de NVvA en de Stichting Register Arbeidsdeskundigen (SRA) de derde professionaliseringsdag voor arbeidsdeskundigen. De ruim vierhonderd deelnemers konden kiezen uit achttien workshops.

Uniforme loonwaarde

Sinds 1 januari 2024 is het AKC de rechtspersoon voor het project Beheer en doorontwikkeling van de Uniforme loonwaardemethodiek. Naast deze rechtspersoonlijke verantwoordelijkheid biedt het AKC expertise in het project.

Kennisontwikkeling

In de eerste vier maanden van 20243 is er aan de volgende zaken gewerkt:

• In het vierde kwartaal van 2023 is het eindrapport opgeleverd van de impactstudie naar vroegtijdige inzet van de arbeidsdeskundige. Hiervoor heeft Impact Centre Erasmus in een pilot de effecten van vroegtijdige (binnen drie maanden) inzet van arbeidsdeskundigen bij twee grote werkgevers onderzocht. De pilot is versterkt met kwantitatief onderzoek van twee grote datasets, waarvan de resultaten inmiddels zijn gepubliceerd.

• De AKC-kerngroep Technologisering werkt aan meer bekendheid met en bewustwording over het toepassen van technologie bij de toeleiding naar arbeid, re‑integratie en duurzame inzetbaarheid. De kerngroep bestaat uit arbeidsdeskundigen van onder andere UWV, de Kennisalliantie Inclusie en Technologie en Hogeschool Saxion. De kerngroep onderhoudt contacten met de Coalitie voor Technologie en Inclusie (CTI) en is in gesprek met de projectleiders binnen UWV over de ontwikkeling van een meerjarenprogramma voor structurele ontwikkeling en benutting van inclusieve technologie op de werkvloer. In het najaar is een onderzoek van start gegaan naar de gevolgen van technologisering en artificiële intelligentie (AI) voor het arbeidsdeskundig vak. Dit wordt uitgevoerd door TNO, in samenwerking met Amsterdam UMC. De kerngroep heeft zich verder verdiept in de toepassing van AI (Chat GPT) in het arbeidsdeskundig werk.

• Er zijn in 2022 met subsidie van het AKC drie kortlopende onderzoeken gestart die zich richten op de handelingspraktijk van de arbeidsdeskundige. Twee ervan zijn in 2023 opgeleverd. Het derde onderzoek focust op de doorontwikkeling van de bestaande e‑learning Betrekken van naasten bij arbeidsre‑integratie. De doorontwikkelde versie van de e‑learning is sinds september 2023 beschikbaar bij de AD Academie. De praktijkevaluatie loopt door tot in het tweede kwartaal van 2024. In het eerste kwartaal van 2024 is een nieuwe subsidieronde geopend om onderzoeksvoorstellen in te dienen.

• In 2023 is onderzocht of de MiLES‑tool, die werkgevers helpt bij de begeleiding van werknemers met kanker, kan worden doorontwikkeld om arbeidsdeskundigen te ondersteunen bij de begeleiding van mensen met onvoorspelbare ziektebeelden zoals kanker. Begin 2024 is een project gestart om deze doorontwikkeling te realiseren.

• In april 2023 is in samenwerking met ArdoSZ en Impact Centre Erasmus een driejarig onderzoek van start gegaan dat gericht is op de rol van de arbeidsdeskundige in letselschadetrajecten. Na een vooronderzoek onder stakeholders is de scope van het onderzoek uitgebreid met onderzoek naar de rol van de arbeidsdeskundige bij zzp’ers met letselschade. In de eerste vier maanden van 2024 is de deskresearch grotendeels afgerond.

• In juni 2023 is onder de werktitel Jong geleerd, oud gedaan een onderzoek gestart dat zich richt op multidisciplinaire kennisuitwisseling tussen nieuwe en meer ervaren professionals. Dit onderzoek, waarvoor het onderzoeksvoorstel is geformuleerd samen met NVvA en SAM, wordt uitgevoerd met subsidie van ZonMw.

• In september 2022 is een project gestart om een overzichtscahier met als werktitel Grazelpakket te maken dat inzichtelijk maakt welke arbeidsdeskundige modellen en instrumenten arbeidsdeskundigen in hun werk kunnen toepassen. In het najaar van 2023 is een online overzicht opgeleverd dat is getoetst op het najaarscongres van het AKC; dit heeft een aantal verbeteringen opgeleverd. Ook is het prototype opgeleverd, dat nu verder wordt vormgegeven in een digitale tool voor arbeidsdeskundigen. Het streven is om die tool in het tweede kwartaal van 2024 in gebruik te nemen.

• Eind 2023 zijn een leidraad en preferente formats voor de arbeidsdeskundige rapportage opgeleverd aan de NVvA. Het streven is dat de algemene ledenvergadering van de NVvA de leidraad en formats in het voorjaar van 2024 zal vaststellen.

• De actualisatie van de leidraad Jobcoaching is ook aan de NVvA opgeleverd.

• Begin 2022 is AKC gestart met een onderzoeksproject gericht op de ontwikkeling van een kennisplatform over het vinden van passend werk voor zieke werknemers. Dit project, dat deel uitmaakt van het ZonMw‑programma Verbetering kwaliteit poortwachterproces, verloopt voorspoedig. De testfase bij diverse zorgorganisaties en in de bouw start in 2024. Als verdieping op het kennisplatform wordt met data van Stichting FWG een experttool gebouwd voor de arbeidsdeskundige professional.

• Naar aanleiding van de AKC‑subsidieoproep 2022 zijn in augustus en september 2022 drie onderzoeken van start gegaan gericht op actief blijven ontwikkelen en professionaliseren, werken met de late gevolgen van kanker en waarde en duurzaamheid toevoegen aan re‑integratie. Deze onderzoeken worden in de tweede helft van 2024 afgerond.

• Er is veel animo onder UWV‑arbeidsdeskundigen voor het doen van kleinschalig onderzoek. Voor UWV‑arbeidsdeskundigen werkt het AKC samen met de academische werkplaatsen en het KCVG. Inmiddels zijn vier UWV‑arbeidsdeskundigen en twee arbeidsdeskundigen die werken in andere domeinen gestart met hun onderzoek. Deze onderzoeken lopen door tot de tweede helft van 2024.

• Het AKC is aangesloten bij drie projecten van ZonMw die zich richten op kwaliteitsverbetering van de re‑integratie van zieke werknemers; die projecten verlopen volgens planning.

• Ook het in maart 2022 gestarte langdurige onderzoek naar de inzet van de methodiek Samen beslissen, die zich richt op het versterken van de eigen regie van werknemers met psychische problemen bij hun re‑integratie na een ziekmelding, verloopt volgens planning.

• Een onderzoek naar het integreren van het perspectief van de cliënt in het arbeidsdeskundig handelen is gegund aan HAN University of Applied Sciences en de Zuyd Hogeschool. Dit onderzoek, dat anderhalf à twee jaar gaat duren, is in mei 2023 van start gegaan.

• Een als zelfstandige werkende arbeidsdeskundige doet via het AKC promotieonderzoek naar het voorkomen van herhaalde uitval bij psychische problematiek; dit onderzoek loopt nu twee jaar.

• Een UWV‑arbeidsdeskundige is voor één dag per week gekoppeld aan bijzonder hoogleraar Arbeidsdeskundigheid Roland Blonk om alle kennis op het gebied van werkgeversgedrag te bundelen en structureren, zodat arbeidsdeskundigen deze kennis kunnen toepassen in hun praktijk.