Uitkomst WIA‑claimbeoordelingen, KCVG en AKC

Sociaal‑medische beoordeling WIA

De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) heeft als doel cliënten hun resterende verdiencapaciteit zo veel mogelijk te laten benutten. Onze verzekeringsartsen beoordelen voor iedereen die na twee jaar ziekte een arbeidsongeschiktheidsuitkering aanvraagt zijn of haar belastbaarheid. Op basis van deze mogelijkheden stelt de arbeidsdeskundige vast wat de restverdiencapaciteit is. Dit bepaalt het recht op en de hoogte van de gevraagde uitkering.

Tabel Uitkomst WIA-claimbeoordelingen

• *Een deel van de ingediende aanvragen wordt ingetrokken.

In 2023 hebben we ruim 21% meer WIA‑aanvragen afgehandeld dan in 2022 (78.700 tegenover 64.800). We kenden 54.800 WIA‑aanvragen toe en wezen 23.900 aanvragen af. Dat laatste cijfer is inclusief 2.000 aanvragen waarvan de behandeling tussentijds is gestaakt omdat de aanvrager volledig is hersteld, inmiddels is gepensioneerd of overleden, twee keer niet op het spreekuur is verschenen of inmiddels gedetineerd is.

De verantwoordelijkheid voor de begeleiding van zieke werknemers met een vast dienstverband ligt de eerste twee ziektejaren bij de werkgevers; UWV ziet zieke werknemers in de regel pas bij de WIA‑aanvraag. Tijdens de ziekteperiode is de werkgever verplicht re‑integratie‑inspanningen te leveren om de zieke werknemer te begeleiden naar passend werk binnen of buiten zijn bedrijf. De werknemer is verplicht daaraan mee te werken. Zowel de werkgever als de werknemer kunnen UWV tussentijds om een deskundigenoordeel vragen als ze van mening zijn dat de ander zich onvoldoende inspant, of twijfels hebben over de geschiktheid om te werken of de passendheid van het aangeboden werk. In 2023 hebben we 52% minder van dergelijke deskundigenoordelen uitgevoerd dan in 2022: 5.600 tegenover 11.600.

KCVG: Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde

In het Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde (KCVG) werken UWV, het Amsterdam UMC en het Universitair Medisch Centrum Groningen samen, met als doel om wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de verzekeringsgeneeskunde te bevorderen en meer wetenschappelijke onderbouwing aan de verzekeringsgeneeskunde te geven.

Er lopen binnen het KCVG tal van onderzoeksprojecten. Nieuwe projecten worden getoetst aan de UWV Kennisagenda en moeten zich richten op praktijkgerichte en voor de verzekeringsgeneeskunde toepasbare uitkomsten. Verzekeringsartsen kunnen promotieonderzoek doen onder begeleiding van senior onderzoekers. Per universitair medisch centrum zijn er twee lopende promotietrajecten per jaar en een aantal kleinschalige projecten – zoals onderzoek of het mogelijk is om de sociaal‑medische beoordeling eenvoudiger te maken. Daarnaast wordt bekeken hoe ook met andere partners en door verbreding van onderzoeksthema’s de aansluiting op de praktijk beter geborgd kan worden, zonder dat dit ten koste gaat van de wetenschappelijke diepgang. In 2023 is met de Nederlandse Vereniging voor Verzekeringsgeneeskunde (NVVG) en de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) afgesproken om samen binnen een kennisnetwerk voor gezondheid, arbeid en participatie gecoördineerd kennis te gaan ontwikkelen en delen. Een stuurgroep gaat dit in 2024 verder uitwerken.

Kleinschalige projecten

Kleinschalige projecten hebben een doorlooptijd van maximaal één jaar. Deze projecten beantwoorden een vraag vanuit de praktijk en worden uitgevoerd door een verzekeringsarts (maximaal twee dagen per week). In september 2023 is een kleinschalig project over de inzet van een psycholoog bij de WIA‑claimbeoordeling afgerond. Uit het eindrapport blijkt dat zowel cliënten als verzekeringsartsen tevreden zijn. Voor de verzekeringsartsen levert de werkwijze werkplezier en tijdswinst op. Een kleinschalig project over de beoordeling van de belastbaarheid en re‑integratiemogelijkheden van mensen met een visuele beperking is inmiddels omgezet in een promotietraject.

Lopend promotieonderzoek

De komende jaren spelen twee belangrijke thema’s in de langlopende (promotie)onderzoeken:

• Het verbeteren en ondersteunen van de inhoud en het proces van beoordeling van de functionele mogelijkheden door (vooral) de verzekeringsarts.

• Het verbeteren en verhogen van de participatie van specifieke groepen cliënten.

In 2023 liepen er per UMC twee promotieonderzoeken en ook een promotieonderzoek in het kader van de leerstoel Academisering van de verzekeringsgeneeskunde. Eind november 2023 verdedigde UWV‑verzekeringsarts Henk‑Jan Boersema succesvol zijn proefschrift over het concept beperkte duurbelastbaarheid (het onvermogen om fulltime werkactiviteiten vol te houden) bij de arbeidsongeschiktheidsbeoordeling.

Muntendam Symposium

Begin juni vond het jaarlijkse Muntendam Symposium van het KCVG plaats. Het thema was deze keer: tijd om te oogsten. De vier (bijna) afgeronde promotieonderzoeken kwamen uitgebreid aan de orde, waarbij het accent lag op implementatie van kennis oftewel: wat kunnen we ermee in de praktijk?

AKC: Arbeidsdeskundig Kennis Centrum

Het Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC) wil duurzame arbeidsparticipatie bevorderen door bij te dragen aan de professionalisering van het arbeidsdeskundig vak. De AKC Kennisagenda sluit aan bij de UWV Kennisagenda. De nieuwe meerjarenstrategie van het AKC (2022‒2026) richt zich op toekomstbestendige professionals en kent de volgende speerpunten: arbeidsmarkt, technologisering, toepasbare kennis voor het netwerk van professionals, multidisciplinaire samenwerking, de cliënt en de professionele beroepsbeoefenaar. Deze speerpunten zijn opgenomen in het al lopende onderzoekprogramma Professionalisering arbeidsdeskundig handelen 2020‒2024, dat aansluit bij concrete vragen die leven bij arbeidsdeskundigen, het bestuur van de Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA) en stakeholders zoals werkgevers, werknemers en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).

Professionalisering

In juni 2023 organiseerde het AKC, in samenwerking met de NVvA en de Stichting Register Arbeidsdeskundigen (SRA) de tweede professionaliseringsdag voor arbeidsdeskundigen. De circa vierhonderd deelnemers konden kiezen uit drie colleges en vijftien workshops. In november 2023 organiseerde het AKC samen met de NVvA het najaarscongres voor arbeidsdeskundigen. De circa negenhonderd deelnemers konden kennis opdoen via een plenair programma, verschillende workshops en een kennisplein.

Kennisontwikkeling

In 2023 is er aan de volgende zaken gewerkt:

• Een promotieonderzoek naar het effect van integrale participatiegerichte dienstverlening voor mensen met meervoudige problematiek is afgerond. Begin december 2023 promoveerde UWV‑arbeidsdeskundige Kor Brongers via het AKC als allereerste arbeidsdeskundige.

• In het vierde kwartaal van 2023 is het eindrapport opgeleverd van de impactstudie naar vroegtijdige inzet van de arbeidsdeskundige. Hiervoor heeft Impact Centre Erasmus in een pilot de effecten van vroegtijdige (binnen drie maanden) inzet van arbeidsdeskundigen bij twee grote werkgevers onderzocht. De pilot is versterkt met kwantitatief onderzoek van twee grote datasets.

• De AKC-kerngroep Technologisering werkt aan meer bekendheid met en bewustwording over het toepassen van technologie bij de toeleiding naar arbeid, re‑integratie en duurzame inzetbaarheid. De kerngroep bestaat uit arbeidsdeskundigen van onder andere UWV, de Kennisalliantie Inclusie en Technologie en Hogeschool Saxion. De kerngroep onderhoudt contacten met de Coalitie voor Technologie en Inclusie (CTI) en was betrokken bij de inmiddels afgeronde CTI‑pilot met de Whispp‑app, die fluisterspraak van mensen met stemproblemen zonder vertraging omzet in een normaal stemgeluid. De resultaten van deze pilot zijn eind november 2023 gepubliceerd. Onder toezicht van de kerngroep is ook onderzoek verricht naar technostress bij werknemers. De notitie hierover is begin oktober 2023 gepubliceerd. In het najaar is een onderzoek van start gegaan naar de gevolgen van technologisering en AI voor het arbeidsdeskundig vak. Dit wordt uitgevoerd door TNO, in samenwerking met Amsterdam UMC.

• Er zijn in 2022 met subsidie van het AKC drie kortlopende onderzoeken gestart die zich richten op de handelingspraktijk van de arbeidsdeskundige. Het eerste onderzoek richt zich op de invloed van ageism (stereotypering, vooroordelen en discriminatie van ouderen) op het werk van arbeidsdeskundigen en de aanpak en ervaringen van arbeidsdeskundigen die ageism in hun eigen werk proberen tegen te gaan. Dit onderzoek is afgerond; het eindrapport en een tool voor arbeidsdeskundigen zijn begin september 2023 gepubliceerd. Het tweede onderzoek heeft tot doel om na te gaan in hoeverre arbeidsdeskundigen discriminatie op de arbeidsmarkt signaleren, hoe zij vervolgens met die signalen omgaan en hoe zij werkenden en werkzoekenden ondersteunen wanneer die met discriminatie te maken hebben. Ook dit eindrapport is begin september 2023 gepubliceerd. Het derde onderzoek focust op de doorontwikkeling van de bestaande e‑learning Betrekken van naasten bij arbeidsre‑integratie. De doorontwikkelde versie van de e‑learning is sinds september 2023 beschikbaar bij de AD Academie. De praktijkevaluatie loopt door tot in het tweede kwartaal van 2024.

• In september 2022 is een project gestart om een overzichtscahier met als werktitel Grazelpakket te maken dat inzichtelijk maakt welke arbeidsdeskundige modellen en instrumenten arbeidsdeskundigen in hun werk kunnen toepassen. In het najaar van 2023 is een online overzicht opgeleverd dat is getoetst op het najaarscongres van het AKC; dit heeft een aantal verbeteringen opgeleverd. Ook het prototype is opgeleverd, dat in het eerste kwartaal van 2024 in gebruik wordt genomen.

• De geactualiseerde Leidraad Werkvoorzieningen is in april 2023 gepubliceerd. Deze leidraad is actief onder de aandacht gebracht tijdens een UWV‑symposium over mensen met visuele problematiek en in workshops tijdens de professionaliseringsdag voor arbeidsdeskundigen die het AKC in juni organiseerde samen met de NVvA en SAM (de beroepsvereniging voor uitvoerders in het publieke sociale domein).

• Het project gericht op het ontwikkelen van een leidraad en preferente formats voor de arbeidsdeskundige rapportage is in juli 2020 van start gegaan. De leidraad en formats zijn eind 2022 opgeleverd aan de NVvA, waarna de validatieronde is gestart. Het streven is dat de algemene ledenvergadering van de NVvA de leidraad en formats in het voorjaar van 2024 zal vaststellen.

• De actualisatie van de leidraad Jobcoaching bevindt zich in de validatiefase.

• Eind juli 2023 is een project gestart waarin wordt onderzocht of de MiLES‑tool, die werkgevers helpt bij de begeleiding van werknemers met kanker, kan worden doorontwikkeld om arbeidsdeskundigen te ondersteunen bij de begeleiding van mensen met onvoorspelbare ziektebeelden zoals kanker.

• In juni 2023 is onder de werktitel Jong geleerd, oud gedaan een onderzoek gestart dat zich richt op multidisciplinaire kennisuitwisseling tussen nieuwe en meer ervaren professionals. Dit onderzoek, waarvoor het onderzoeksvoorstel is geformuleerd samen met NVvA en SAM, wordt uitgevoerd met subsidie van ZonMw.

• Een onderzoek naar het integreren van het perspectief van de cliënt in het arbeidsdeskundig handelen is gegund aan HAN University of Applied Sciences en de Zuyd Hogeschool. Dit onderzoek, dat anderhalf à twee jaar gaat duren, is in mei 2023 van start gegaan.

• In april is in samenwerking met ArdoSZ en Impact Centre Erasmus een driejarig onderzoek van start gegaan dat gericht is op de rol van de arbeidsdeskundige in letselschadetrajecten. Na een vooronderzoek onder stakeholders is de scope van het onderzoek uitgebreid met onderzoek naar de rol van de arbeidsdeskundige bij zzp’ers met letselschade. In 2024 start de deskresearch.

• Er is veel animo onder UWV-arbeidsdeskundigen voor het doen van kleinschalig onderzoek. Voor UWV‑arbeidsdeskundigen werkt het AKC samen met de academische werkplaatsen en het KCVG. Inmiddels zijn vier UWV‑arbeidsdeskundigen en twee arbeidsdeskundigen die werken in andere domeinen gestart met hun onderzoek. Deze onderzoeken lopen door tot de tweede helft van 2024.

• Een als zelfstandige werkende arbeidsdeskundige doet via het AKC promotieonderzoek naar het voorkomen van herhaalde uitval bij psychische problematiek; dit onderzoek loopt nu circa twee jaar.

• Begin 2022 is AKC gestart met een onderzoeksproject gericht op de ontwikkeling van een kennisplatform over het vinden van passend werk voor zieke werknemers. Dit project, dat deel uitmaakt van het ZonMw‑programma Verbetering kwaliteit poortwachterproces, verloopt voorspoedig. De testfase bij diverse zorgorganisaties en in de bouw start in 2024.

• Het AKC is aangesloten bij drie projecten van ZonMw die zich richten op kwaliteitsverbetering van de re‑integratie van zieke werknemers; deze projecten zijn inmiddels alle drie van start gegaan.

• Het in maart 2022 gestarte langdurige onderzoek naar de inzet van de methodiek Samen beslissen, die zich richt op het versterken van de eigen regie van werknemers met psychische problemen bij hun re‑integratie na een ziekmelding, verloopt volgens planning.

• Naar aanleiding van de AKC‑subsidieoproep 2022 zijn meerdere onderzoeksvoorstellen ingediend, waarvan er drie zijn gehonoreerd. Deze onderzoeken, die in augustus en september 2022 van start zijn gegaan, zijn gericht op actief blijven ontwikkelen en professionaliseren, werken met de late gevolgen van kanker en waarde en duurzaamheid toevoegen aan re‑integratie.

• Een UWV-arbeidsdeskundige is voor één dag per week gekoppeld aan bijzonder hoogleraar Arbeidsdeskundigheid Roland Blonk om alle kennis op het gebied van werkgeversgedrag te bundelen en structureren, zodat arbeidsdeskundigen deze kennis kunnen toepassen in hun praktijk.

• Samen met MIND is een webinar opgenomen over destigmatiserende dienstverlening aan psychisch kwetsbare mensen. Het seminar wordt veel bekeken.