Uitkeringsvolumes, ontwikkelingen per wet

Ontwikkeling WW

We namen in de eerste acht maanden van 2024 8,5% meer beslissingen over het recht op een WW‑uitkering dan in dezelfde periode in 2023: 240.400 tegenover 221.500. We kenden 184.300 WW‑uitkeringen toe, 11,9% meer dan in de eerste acht maanden van 2023 (164.800). We wezen 23,3% (56.000) van de aanvragen af, in de eerste acht maanden van 2023 was dat 25,6% (56.700). Het aantal beëindigde uitkeringen was met 174.500 10,7% hoger dan in de eerste acht maanden van 2023 (157.600). In de eerste acht maanden van 2024 is het aantal lopende WW‑uitkeringen met 9,1% toegenomen ten opzichte van eind augustus 2023: 170.700 tegenover 156.400. Ten opzichte van eind 2023 nam het aantal lopende WW‑uitkeringen toe met 6,2%. Wel blijft het aantal mensen dat een WW‑uitkering ontvangt laag en houdt de krapte op de arbeidsmarkt aan.

Tabel Volumeontwikkeling WW

Ontwikkeling WIA

De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) bestaat uit twee regelingen: de regeling Inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten (IVA) en de regeling Werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA). Een IVA‑uitkering is voor mensen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn en daardoor niet meer kunnen werken. Een cliënt krijgt een WGA‑uitkering als hij nog gedeeltelijk kan werken of als hij tijdelijk niet kan werken, maar dat binnen afzienbare termijn wel weer zal kunnen.

Tabel Volumeontwikkeling WIA

• *Omdat er eind 2005 al sprake was van een klein aantal WIA‑uitkeringen, correspondeert het lopende bestand eind 2006 niet met de instroom en uitstroom dat jaar.
• **Gecorrigeerd in verband met een verbeterde rekenmethode.

Ten opzichte van eind augustus 2023 is het aantal WIA‑uitkeringen gestegen met 28.700 (16.900 WGA‑uitkeringen en een 11.800 IVA‑uitkeringen) tot in totaal 443.600. Dat is een stijging met 6,9%. Dat het aantal WIA‑uitkeringen stijgt, is volgens verwachting. De WIA is als wet nog steeds in opbouw. Andersom neemt het aantal lopende uitkeringen voor de WAO, de voorloper van de WIA, af.

We handelden 56.200 WIA‑aanvragen af, 12,0% meer dan in de eerste acht maanden van 2023 (50.100). Daarvan hebben we er 15.600 afgewezen; in de eerste acht maanden van 2023 waren het er ruim 14.100. (Deze cijfers wijken af van die zijn vermeld in het achtmaandenverslag 2023 vanwege een andere rekenmethode.) Meestal ging het daarbij om mensen die minder dan 35% arbeidsongeschikt werden bevonden of wel geschikt bleken voor het eigen werk.

We hebben 44.900 nieuwe WIA‑uitkeringen verstrekt: 36.100 WGA‑uitkeringen en 8.800 IVA‑uitkeringen. Daarmee is het aantal nieuwe uitkeringen 16,0% hoger dan in de eerste acht maanden van 2023 (38.700). Er werden in de eerste acht maanden van 2024 15.800 voorschotten voor WGA‑uitkeringen toegekend omdat de sociaal‑medische beoordeling niet binnen de geldende termijn kon worden afgerond (zie ook deel 2 van dit achtmaandenverslag, paragraaf Inkomenszekerheid bieden, onder het kopje Tijdigheid). Dat zijn er 18,8% meer dan in dezelfde periode in 2023 (13.300). Bij de definitieve beoordeling wordt gemiddeld circa 25% van de aanvragen alsnog afgewezen, de WGA‑uitkering telt dan weer mee als beëindigd. In de eerste acht maanden van 2024 beëindigden we ruim 24.600 WIA‑uitkeringen (14.900 WGA‑uitkeringen en ruim 9.700 IVA‑uitkeringen). Dat zijn er 12,6% meer dan in dezelfde periode in 2023 (21.900, namelijk 13.900 WGA‑uitkeringen en 8.000 IVA‑uitkeringen).

De instroom is veel hoger dan de uitstroom. We zien de laatste jaren dat de instroom van 60‑plussers toeneemt. Deze ontwikkeling zal de komende jaren doorzetten. Dit is het gevolg van de verhoging van de pensioenleeftijd. Er stromen nog relatief weinig mensen uit de WIA. Doordat de WIA naar verhouding nog niet zo lang bestaat, bereiken relatief weinig mensen in de WIA nu al de pensioengerechtigde leeftijd. Aanvragen voor een WIA‑claimbeoordeling worden verder relatief vaker ingediend door mensen die onder het vangnet van de Ziektewet vallen omdat ze geen werkgever meer hebben, bijvoorbeeld omdat ze werkloos waren toen ze ziek werden of omdat hun tijdelijke contract afliep tijdens hun ziekte. Daarnaast zien we de invloed van corona. Mensen vragen een WIA‑uitkering aan omdat diagnosetrajecten, behandelingen en operaties door de coronamaatregelen zijn uitgesteld, waardoor terugkeer naar werk minder snel of zelfs niet mogelijk is. Er zijn ook meer mensen langdurig ziek omdat ze naast of volgend op een eerdere aandoening ook (ernstige) coronaklachten kregen. En sinds maart 2021 vragen ook mensen een WIA‑claimbeoordeling aan vanwege langdurige covid. Er zijn in de eerste acht maanden van 2024 in totaal 4.963 WIA‑claimbeoordelingen uitgevoerd waarbij corona als hoofd‑ of nevendiagnose een rol speelde. In 3.957 gevallen was corona de hoofddiagnose. In totaal werd in 86% van de WIA‑claimbeoordelingen waarbij corona als hoofddiagnose gold, de uitkering toegekend. De komende twee decennia zal de uitstroom uit de WIA gestaag toenemen. Pas na 2040 zal het aantal lopende uitkeringen vermoedelijk stabiliseren.

Ontwikkeling WAO

De Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) is de voorloper van de WIA.

Tabel Volumeontwikkeling WAO

De meeste mensen met een WAO‑uitkering zijn 45 jaar of ouder. Ten opzichte van eind augustus 2023 is het totale aantal WAO‑uitkeringen met 8,4% gedaald tot 157.500. Er zijn 13,7% meer WAO‑uitkeringen beëindigd dan in dezelfde periode in 2023 (9.400 tegenover bijna 8.300).

De instroom in de WAO bestaat alleen nog uit cliënten van wie het recht op een uitkering al van vóór 2006 dateert, dat wil zeggen vóór de invoering van de WIA. We hebben in de eerste acht maanden van 2024 een kleine 300 WAO‑uitkeringen toegekend, 16,1% minder dan in dezelfde periode in 2023 (iets meer dan 300).

Ontwikkeling Wajong

De Wajong is er voor mensen die al vóór hun 17e jaar arbeidsongeschikt waren, of dat tijdens de opleiding/studie werden. Het aantal cliënten met een Wajong‑uitkering is jarenlang toegenomen, maar daalde sinds 2015 licht tot 2021. Sindsdien is er weer sprake van een lichte stijging. Tot en met 2009 gold de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (de oude Wajong of oWajong). Op 1 januari 2010 werd de nieuwe Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (de nieuwe_Wajong, nWajong of Wajong_2010) van kracht. Bij deze wet lag de nadruk op het arbeidsvermogen van Wajongers. Sinds 1 januari 2015 geldt de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong_2015). Sindsdien is de Wajong alleen nog toegankelijk voor jonggehandicapten die volledig en duurzaam geen arbeidsvermogen hebben. Hiermee wordt bedoeld dat zij door hun ziekte of handicap niet over arbeidsvermogen beschikken en dit ook nooit kunnen ontwikkelen. Hierdoor is het aantal nieuwe Wajong‑uitkeringen sinds 2015 veel lager dan daarvoor.

Tabel Volumeontwikkeling Wajong

• *Gecorrigeerd in verband met een verbeterde rekenmethode.

In de eerste acht maanden van 2024 handelden we 7.000 aanvragen af voor een Wajong_2015‑uitkering, 1,2% minder dan in dezelfde periode in 2023 (bijna 7.100). Hiervan werden er 3.700 (52,8%) afgewezen, omdat de aanvrager niet duurzaam volledig arbeidsongeschikt werd bevonden (in dezelfde periode in 2023: een kleine 3.800, 53,1%).

In de eerste acht maanden van 2024 zijn in totaal 0,7% minder nieuwe Wajong‑uitkeringen toegekend dan in dezelfde periode in 2023 (respectievelijk een kleine 4.600 en iets meer dan 4.600).

We beëindigden in de eerste acht maanden van 2024 in totaal 1,1% meer Wajong‑uitkeringen dan in dezelfde periode in 2023 (een kleine 3.700 tegenover iets meer dan 3.600). Ten opzichte van eind augustus 2023 steeg het aantal lopende Wajong‑uitkeringen licht, met 0,5% (246.300 tegenover 245.100).

Ontwikkeling WAZ

De Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) geeft recht op een uitkering op minimumniveau als een zelfstandige langdurig arbeidsongeschikt is.

Tabel Volumeontwikkeling WAZ

Waren er in eind augustus 2023 nog 6.100 mensen met een WAZ‑uitkering, sindsdien is dit aantal met bijna 800 verder gedaald tot 5.300. Dit komt doordat per 1 augustus 2005 de toegang tot de WAZ is gesloten; er komen vrijwel geen nieuwe cliënten meer bij.

De instroom die nog plaatsvindt, is een gevolg van overloop uit andere wetten en herleving van oude rechten. In de eerste acht maanden van 2024 werden 12 nieuwe WAZ‑uitkeringen toegekend. Het overgrote deel van alle cliënten met een WAZ‑uitkering is 55 jaar of ouder.

Ontwikkeling toekenningen Ziektewet

Het vangnet van de Ziektewet is onder meer bedoeld voor zieke werklozen en zieke uitzendkrachten. Zij hebben geen werkgever die voor hun verzuimbegeleiding en re‑integratie verantwoordelijk is. UWV begeleidt deze mensen op sociaal‑medisch gebied, zoals de werkgever en de arbodienst dat doen voor de werknemers van reguliere werkgevers.

Tabel Toekenningen Ziektewet

• *Als gevolg van verbeterde rekenmethodes zijn deze cijfers bijgesteld.

In de eerste acht maanden van 2024 zijn 3,2% meer Ziektewet‑uitkeringen toegekend (211.300 tegenover 204.700) dan in dezelfde periode in 2023. Vooral het aantal toekenningen aan zieke uitzendkrachten nam af, met 82,5%. Per juli 2023 is de cao voor uitzendkrachten gewijzigd. De wijziging houdt in dat sindsdien bij een uitzendovereenkomst met uitzendbeding de uitzendovereenkomst niet automatisch wordt beëindigd bij ziekte. Dit betekent dat veel uitzendkrachten vaak hersteld zijn voordat hun uitzendovereenkomst afloopt en zich dus minder vaak ziek melden bij UWV. Daarentegen steeg het aantal toekenningen aan werknemers met een no‑riskpolis duidelijk.

De meeste Ziektewet‑uitkeringen werden toegekend aan mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering die werken en in aanmerking komen voor de zogenoemde no‑riskpolis (52,5%), aan zwangere vrouwen die voor of tijdens hun zwangerschapsverlof ziek werden (26,0%) en aan alle flexwerkers tezamen (11,9%). Verder ging het om zieke WW‑gerechtigden (7,6%), vrijwillig verzekerden (1,8%) en zieken die in overige categorieën vallen (0,2%).

Uitstroom uit de Ziektewet

In de eerste acht maanden van 2024 werden 1,5% meer Ziektewet‑uitkeringen beëindigd dan in dezelfde periode in 2023: 216.700 tegenover bijna 213.600. De tabel toont het aandeel van de verschillende vangnetcategorieën binnen de uitstroom uit de Ziektewet.

Tabel Uitstroom uit Ziektewet naar vangnetcategorieën

• *Gecorrigeerde cijfers.

Ontwikkeling Wazo

De Wet arbeid en zorg (Wazo) regelt dat vrouwen een uitkering van minimaal zestien weken krijgen tijdens en na hun zwangerschap. Verder regelt de Wazo onder andere verlof en uitkering bij adoptie en pleegzorg. Met gemiddeld 75.400 was het aantal mensen met een Wazo‑uitkering in de eerste acht maanden van 2024 7,6% hoger dan in dezelfde periode in 2023 (70.000). Deze aantallen zijn inclusief de uitkeringen wegens zwangerschapsverlof voor vrouwen die als zelfstandige werken, volgens de Zelfstandig en Zwanger‑regeling (ZEZ) en uitkeringen op grond van de per 1 juli 2020 ingevoerde Wet invoering extra geboorteverlof (WIEG). Sinds 1 augustus 2022 tellen ook uitkeringen voor betaald ouderschapsverlof mee.

Tabel Volumeontwikkeling Wazo

• *Met ingang van 2014 worden ook de ZEZ‑uitkeringen meegerekend.
• **Sinds 1 juli 2020 tellen ook uitkeringen op grond van de WIEG mee.
• ***Sinds 1 augustus 2022 tellen ook uitkeringen voor betaald ouderschapverlof mee.
• ****Gecorrigeerd cijfer.

In de eerste acht maanden van 2024 hebben we bijna 256.500 nieuwe Wazo‑uitkeringen toegekend. Dit aantal is bijna 5,5% hoger dan in de eerste acht maanden van 2023 (een kleine 243.200). We kenden bijna 90.400 uitkeringen toe in verband met zwangerschaps- en bevallingsverlof van werkneemsters, 1,8% meer dan in de eerste acht maanden van 2023 (88.800). Daarnaast kenden we bijna 53.200 uitkeringen toe op basis van de WIEG. Dat zijn er 8,4% meer dan in dezelfde periode in 2023 (49.100). Er zijn 400 uitkeringen wegens pleegzorg- of adoptieverlof toegekend, met een verschil van absoluut 6 bijna 1,5% meer dan in dezelfde periode in 2023 (ook 400). Op basis van de ZEZ zijn er 9.000 uitkeringen toegekend wegens zwangerschaps- en bevallingsverlof voor vrouwen die als zelfstandige werken. Dat is absoluut vrijwel evenveel (0,1% minder) als in dezelfde periode in 2023 (afgerond ook 9.000). Sinds 1 augustus 2022 kunnen ouders ook een Wazo‑uitkering aanvragen voor negen weken betaald ouderschapsverlof. Er zijn om die reden in de eerste acht maanden van 2024 ruim 103.500 Wazo‑uitkeringen toegekend, dat is 8,0% meer dan in dezelfde periode in 2023 (95.900).