Handhavingsinzet

Wij gaan uit van vertrouwen in burgers en we zijn ons bewust van de complexe wetgeving waarbij een fout snel is gemaakt. In onze dienstverlening staat daarom het voorkomen van overtredingen voorop en als iemand toch een fout maakt, dan passen we bij het opleggen van sancties de menselijke maat toe.

We verrekenen steeds vaker inkomsten van een uitkeringsgerechtigde met een uitkering op basis van de informatie die we al hebben, in plaats van op basis van inlichtingen van de uitkeringsgerechtigde zelf. Hierdoor vindt er minder vaak een overtreding van de inlichtingenplicht plaats en kunnen we meer aandacht besteden aan onderzoeken naar georganiseerde fraudefenomenen. Hierbij werken we samen met partners als Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA), de Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (FIOD), het Openbaar Ministerie, politie en gemeenten. We treden streng op bij grensoverschrijdende fraudeconstructies of misbruik van een uitkering in het buitenland

Overtredingen inlichtingenplicht

We wijzen uitkeringsgerechtigden erop dat ze verplicht zijn om relevante wijzigingen zoals vrijwilligerswerk, vakantie of verhuizing tijdig en volledig aan ons door te geven. We zien er op diverse manieren op toe dat mensen zich hier aan houden. Dit kan uiteenlopen van een korte telefonische controle tot een uitgebreid onderzoek. Als cliënten te veel hebben ontvangen, dan moeten ze het te veel ontvangen bedrag terugbetalen. Daarbij kan een boete of waarschuwing worden opgelegd. Ook kunnen we in bepaalde gevallen aangifte doen bij het Openbaar Ministerie, dat vervolgens kan overgaan tot een strafrechtelijke vervolging. Verreweg de meesten van de ruim 1,2 miljoen mensen die van ons een uitkering ontvangen, willen zich aan de regels houden. We constateerden in de eerste vier maanden van 2025 1.500 overtredingen van de inlichtingenplicht voor een bedrag van € 4,2 miljoen, inclusief benadeling in verband met inkomsten uit een opting-inconstructie naast een arbeidsongeschiktheidsuitkering (zie paragraaf Inkomenszekerheid bieden onder het kopje Correcties na gerechtelijke uitspraken of na fouten in de uitvoering, de herstelactie Inlichtingenplicht en koppeling abonnementenservice arbeidsongeschiktheidswetten (AW)). In de eerste vier maanden van 2024 constateerden we 1.400 overtredingen voor een bedrag van € 2,8 miljoen.

We vinden het belangrijk dat de sanctie die we opleggen in verhouding staat tot de begane overtreding. We leggen alleen bij zware overtredingen een boete op. Bij lichtere overtredingen volstaan we met een waarschuwing. In de eerste vier maanden van 2025 legden we boetes op voor een bedrag van € 0,2 miljoen (eerste vier maanden van 2024: € 0,3 miljoen).

Tabel Overtredingen inlichtingenplicht

• *Dit is een afgerond aantal, het exacte aantal is 4 (eerste vier maanden 2024: 3).

Er zijn iets meer overtredingen geconstateerd dan een jaar geleden. We zien een verdere verschuiving van boetes naar waarschuwingen. Door in onze dienstverlening meer focus te leggen op preventie en het toepassen van de menselijke maat constateren we minder vaak een overtreding van de inlichtingenplicht en volstaat een lichtere sanctie, zoals een waarschuwing. Ook krijgen we door meer aandacht te besteden aan meer menselijke maat in onze dienstverlening minder interne meldingen. Dit gaat vooral om overtredingen met beperkte impact, zoals te late (hersteld)meldingen. 

Overtredingen inspanningsplicht

Uitkeringsgerechtigden met arbeidsvermogen zijn verplicht zich voldoende in te spannen om werk te vinden. WW‑gerechtigden moeten verantwoording afleggen over hun sollicitatieactiviteiten. Wie zich aantoonbaar onvoldoende inspant, kan worden gekort op zijn uitkering.

Tabel overtredingen inspanningsplicht