Voorzieningen en re-integratiediensten

We vinden het belangrijk dat mensen met een beperking met werk aan de samenleving kunnen deelnemen en aan het werk kunnen blijven. We ondersteunen hen met voorzieningen en re‑integratiedienstverlening.

We verlenen werkvoorzieningen aan werknemers en werkgevers, onderwijsvoorzieningen aan mensen met een beperking en tolkvoorzieningen voor op het werk, in het onderwijs en in het dagelijkse leven. De inzet van voorzieningen zorgt ervoor dat voor mensen met een beperking drempels worden weggenomen, waardoor zij net als ieder ander kunnen deelnemen aan werk en onderwijs. Dit draagt bij aan hun zelfstandigheid en welzijn, en sluit aan bij het VN‑verdrag inzake de rechten van personen met een handicap.

Inzet van voorzieningen

We verstrekken hulpmiddelen die ervoor zorgen dat mensen met een beperking hun werk goed kunnen (blijven) doen, onderwijs kunnen volgen of goed kunnen functioneren in hun dagelijks leven. UWV verstrekt de voorzieningen voor werk en onderwijs. Het kan gaan om meeneembare voorzieningen (zoals een brailleleesregel of een aangepast bureau), vervoersvoorzieningen (zoals de aanpassing van een auto) en intermediaire voorzieningen (zoals een gebarentolk of een voorleeshulp). Sinds 1 januari 2024 kunnen ook mensen met een visuele beperking die onder de Participatiewet vallen een werkvoorziening bij ons aanvragen; daarnaast kunnen gemeenten hiervoor een aanvraag doen namens inwoners. Het gaat daarbij tot nu toe nog om beperkte aantallen. Verder verstrekken we tolkvoorzieningen voor werk, onderwijs en het dagelijks leven. Hiermee is UWV het centrale loket voor mensen met een auditieve beperking en organisaties die tolkuren aanvragen. In 2024 is 95% van de aanvragen voor voorzieningen tijdig – binnen acht weken – afgehandeld. Dat is boven de met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) afgesproken norm van 90%.

De meeste werkvoorzieningen verstrekken we aan individuele werknemers, maar we verstrekken ook voorzieningen aan werkgevers. Daarmee kunnen ze arbeidsplekken geschikt maken voor mensen met een beperking of voor adequate begeleiding zorgen. In 2024 hebben we minder werkvoorzieningen toegekend dan in 2023.

Op basis van het in oktober 2023 verschenen onderzoek Jobcoaching onder de loep hebben we een plan van aanpak opgesteld om het instrument jobcoaching te moderniseren. Ook hebben we onze visie herijkt en in ons beleid voor jobcoaching mensen met een structureel functionele beperking centraal gesteld. De belangrijkste beleidswijzigingen, die per 1 januari 2025 zijn ingegaan, zijn dat jobcoaching kan worden ingezet bij kleinere contracten en dat bij een naderend baaneinde de jobcoach de werknemer mag begeleiden naar ander werk. Op die manier beoogt UWV meer mensen aan het werk te krijgen en te houden. Ook zijn we gestart met het verkennen van harmonisatie tussen UWV en gemeenten van het instrument jobcoaching. Tegelijkertijd hebben we onze communicatie intern en extern uitgebreid over de mogelijkheid om jobcoaching in te zetten. Tot slot werkt UWV aan het eenvoudiger maken van processen en formulierenstromen.

We hebben minder loondispensaties toegekend dan in 2023, doordat we minder Wajongers aan werk hebben geholpen en we loondispensatie steeds vaker voor een langere periode (maximaal vijf jaar) inzetten. Ook kenden we minder vervoersvoorzieningen toe dan in 2023, maar er werden eind 2023 veel voorzieningen toegekend met een startdatum in 2024.

In 2024 hebben we meer meeneembare voorzieningen toegekend dan in 2023. Het ging vooral om meer orthopedisch schoeisel en een nieuw middel voor spraakherkenning dat voorheen via de zorgverzekering werd verstrekt.

Tabel Aantal ingezette werkvoorzieningen naar soort

• *Inclusief voorzieningen voor zelfstandigen en werkzoekenden.
• **Er kunnen geen nieuwe aanvragen meer worden ingediend; de pilot wordt nog tot en met 31 december 2025 gemonitord.

De uitgaven voor werkvoorzieningen zijn in 2024 hoger dan in 2023. Dit komt vooral door de toegenomen kosten voor intermediaire voorzieningen, meeneembare voorzieningen en vervoersvoorzieningen. Bij de intermediaire voorzieningen stegen de kosten door het toegenomen aantal getolkte uren en de stijging van de normbedragen. De kosten van de meeneembare voorzieningen namen toe doordat er meer voorzieningen zijn toegekend. Die van de vervoersvoorzieningen stegen doordat cliënten vaker een aangepaste auto kochten volgens de regeling meerkostenreferentieauto en er meer taxivoorzieningen werden toegekend.

Tabel Uitgaven voor werkvoorzieningen

In opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) verstrekt UWV ook onderwijsvoorzieningen die ervoor zorgen dat mensen met een beperking onderwijs kunnen volgen. In 2024 hebben we iets minder onderwijsvoorzieningen toegekend dan in 2023. De daling zit vooral in het aantal toegekende meeneembare voorzieningen en specifiek in het aantal toegekende voorzieningen voor schoolmeubilair.

Tabel Aantal ingezette onderwijsvoorzieningen

De uitgaven voor de onderwijsvoorzieningen waren in 2024 iets hoger dan in 2023. De uitgaven van de intermediaire voorzieningen zijn hoger dan in 2023 door de indexering van de normbedragen van de getolkte uren. Bij de meeneembare voorzieningen zijn de kosten ongeveer gelijk aan 2023. Enerzijds daalde het aantal toegekende voorzieningen, anderzijds stegen de prijzen. Bij vervoersvoorzieningen is er net als bij de werkvoorzieningen een toegenomen populariteit van de meerkostenreferentieauto en het gebruik van de taxivoorziening.

Tabel Uitgaven voor onderwijsvoorzieningen

Tolkvoorzieningen kunnen worden ingezet als werkvoorziening en als onderwijsvoorziening. UWV verzorgt ook de tolkvoorzieningen voor in het dagelijks leven. In 2024 kenden we ongeveer evenveel nieuwe tolkvoorzieningen toe voor in het dagelijks leven als in 2023. Dit geldt zowel voor voorzieningen voor de cliënten als voor organisaties.

Tabel Ingezette tolkvoorzieningen voor in het dagelijks leven

We hebben meer uitgegeven aan tolkvoorzieningen dan in 2023. Dit komt vooral door een hoger aantal tolkuren en in mindere mate door de indexering van de normbedragen.

Tabel Uitgaven voor tolkvoorzieningen voor in het dagelijks leven

Bij controles op de verstrekking van tolkvoorzieningen voor in het dagelijks leven zijn er net als in 2023 onzekerheden vastgesteld bij de toekenning van extra maatwerkuren. We hebben diverse verbeteracties in gang gezet om deze onzekerheden te minimaliseren. Zo hebben we in 2024 intern het belang van een goede verslaglegging benadrukt; dit heeft echter tot onvoldoende resultaat geleid. In 2025 gaan we steekproeven doen en bespreken we de belangrijkste bevindingen in de teams. Ook leggen we in 2025 meer nadruk op individuele coaching van medewerkers.

In 2024 heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) meerdere zogenoemde versnellingskamers georganiseerd over de herinrichting van het leefdomein. Hierbij waren UWV en diverse belangengroepen van tolkgebruikers en tolken aanwezig. Op dit moment brengt VWS samen met UWV de mogelijke gevolgen van deze aanpassingen voor wetgeving, de uitvoering en financiën in kaart. De mogelijke aanpassingen binnen het leefdomein worden in het eerste kwartaal van 2025 met de belangengroepen besproken. Afhankelijk van deze bespreking en de benodigde wettelijke aanpassing wordt het vervolgtraject bepaald. 

Ingekochte re‑integratiediensten

UWV koopt voor mensen met een Ziektewet‑ of arbeidsongeschiktheidsuitkering re‑integratiedienstverlening in. Dit is maatwerk waarbij voor elke cliënt kan worden gekozen uit een ruim palet van re‑integratie‑instrumenten variërend van activering, aanbodversterking (inclusief scholing) tot dienstverlening gericht op het verkrijgen van werk. Ook de inzet van een traject op basis van de methodiek Individuele plaatsing en steun (IPS) is mogelijk. Die trajecten zijn bedoeld voor uitkeringsgerechtigden met ernstige psychische aandoeningen (IPS_EPA). Daarnaast kopen we IPS‑trajecten in voor mensen met veelvoorkomende psychische stoornissen (common mental disorder ofwel IPS_CMD).

In 2024 hebben we iets meer re‑integratiediensten ingekocht voor mensen met een Ziektewet‑ of arbeidsongeschiktheidsuitkering dan in 2023. Dit komt voort uit de intensivering van de dienstverlening voor cliënten met een Ziektewet- of WIA‑uitkering en de verbreding van de doelgroep vanuit het experiment Bredere inzet re‑integratie‑instrumenten.

Tabel Ingekochte re‑integratiediensten, inclusief IPS_EPA‑ en IPS_CMD‑trajecten

In 2024 zijn meer trajecten en diensten afgerond dan in 2023. Bij de dienstverlening met plaatsing als direct doel zijn verhoudingsgewijs minder plaatsingen afgesloten met een baan. Hiermee is de daling die startte in 2023 – na de piek in 2022 – voortgezet. We zien een sterke relatie met de vacatureontwikkeling en de afnemende spanning op de arbeidsmarkt. De resultaten van de dienstverlening voor het dichter bij de arbeidsmarkt brengen van de cliënt en van scholingen zijn stabiel. De groei van het aantal succesvol afgesloten diensten komt voort uit een hogere inzet.

Tabel Resultaten ingekochte re‑integratiedienstverlening

De totale uitgaven voor de inzet van re‑integratiediensten bedroegen in 2024 € 112,6 miljoen, wat € 14,6 miljoen hoger is dan in 2023. Dit komt doordat er voor meer cliënten re‑integratiedienstverlening is ingekocht, die veelal een grotere afstand tot de arbeidsmarkt hadden en hierdoor een intensievere vorm van begeleiding nodig hadden. Ook is de inzet van scholing gestegen en is er bij de IPS‑trajecten nog sprake van een opbouw van het aantal te vergoeden begeleidingsjaren.

Algemene maatregel van bestuur Tijdelijk besluit experiment bredere inzet re‑integratie‑instrumenten

Met de inwerkingtreding van het experiment Bredere inzet re‑integratie‑instrumenten per 1 april 2023 is het voor UWV wettelijk mogelijk geworden om het volledige pakket aan re‑integratieondersteuning te bieden aan cliënten voor wie geldt dat zij duurzaam geen arbeidsvermogen (D­GA) hebben. Het gaat hier om cliënten met een WIA/IVA‑uitkering en cliënten met een D­GA‑uitkering op grond van de oude Wajong, de Wajong_2010 of de Wajong_2015. De directe aanleiding voor het besluit is ons signaal in onze knelpuntenbrief van 2021 dat mensen met een IVA‑ of D­GA‑uitkering steeds vaker verzoeken om re‑integratieondersteuning. Die signalen kwamen met name binnen via de Maatwerkplaatsen. Het experiment loopt van 1 april 2023 tot 1 april 2028. In 2026 zal een tussenrapportage verschijnen waarin de resultaten tot dan toe zijn opgenomen. Op basis van deze tussenrapportage zal het ministerie van SZW besluiten of UWV die dienstverlening op structurele basis mag gaan bieden.

In totaal hebben zich 2.850 WIA- en Wajong‑cliënten bij ons gemeld voor re‑integratieondersteuning. Met hen wordt eerst een oriënterend gesprek gevoerd. Ook kan er in deze fase sprake zijn van inzet van de dienst Financieel inzicht, waarmee we een beeld krijgen van wat betaald werk in algemene zin kan gaan betekenen voor het totaalinkomen van de cliënt. Daarbij wordt onder andere rekening gehouden met fiscale toeslagen en gemeentelijke regelingen. Die dienst kan ook worden ingezet als er sprake is van een concrete vacature. De dienst is tot nu toe 101 keer ingezet.

Naast gesprekken en de inzet van voorzieningen wordt er ook re‑integratiedienstverlening ingekocht. Niet alle aanmeldingen leiden ertoe dat de cliënt daadwerkelijk gaat starten met re‑integratiedienstverlening.

Re-integratiebudget

De kosten voor de inzet van werkvoorzieningen en van re‑integratiediensten worden gefinancierd uit het re‑integratiebudget van het ministerie van SZW. In 2024 is het beschikbare budget licht overschreden (realisatie € 198,0 miljoen, budget € 197,7 miljoen). Deze overschrijding brengen we ten laste van een bestemmingsfonds.

Scholingsbudget WW

Om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten, kunnen WW‑gerechtigden met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt sinds medio 2018 gebruikmaken van het scholingsbudget WW. Afgelopen jaar was er een sterke groei (+50%) van de inzet van scholing voor deze cliënten. Dit komt deels door de verbreding van het aanbod met de functiegerichte taaltraining en het ervaringscertificaat. Ook zijn de voorwaarden voor de inzet van scholing versoepeld en is het bestelproces vereenvoudigd.

Tabel Toegekende opleidingen vanuit scholingsbudget WW

Het scholingsbudget WW bedroeg in 2024 € 14,7 miljoen, inclusief een eenmalige bijdrage uit de Seniorkansenvisie van € 0,4 miljoen. Als gevolg van de genoemde groei van het aantal opleidingen is het beschikbare budget overschreden met € 0,3 miljoen.

Een Leven Lang Ontwikkelen

De gegroeide inzet van scholing past in onze visie op een Leven Lang Ontwikkelen (LLO). Voor sommige werkzoekenden is scholing noodzakelijk om duurzaam aan het werk te komen of te blijven. UWV wil eraan bijdragen dat iedereen in Nederland gelijke kansen en mogelijkheden heeft om zich te blijven ontwikkelen. We bieden burgers perspectief op (toekomstig) duurzaam passend werk doordat we ze goed adviseren over ontwikkelings- en (om)scholingsmogelijkheden, de arbeidsmarktkansen in de beoogde scholingsrichting en de financieringsmogelijkheden daarvan. Werkgevers adviseren wij een Leven Lang Ontwikkelen mogelijk te maken. Voor cliënten met een UWV‑uitkering kan UWV een noodzakelijke scholing onder voorwaarden financieren. LLO is voor UWV breder dan alleen het inzetten van scholing; het gaat ook over het krijgen van de eigen regie over loopbaan en ontwikkeling, duurzaam inzetbaar blijven, beroepsoriëntatie, in kaart brengen van vaardigheden, informeel leren en leren op het werk. Onze strategische doelstelling voor LLO is het leveren van een bijdrage aan duurzame inzetbaarheid en een inclusieve arbeidsmarkt.

Meerjarenprogramma Inclusie en Technologie

Het afgelopen jaar heeft UWV in samenwerking met Cedris intensief gewerkt aan een meerjarenprogramma Inclusie en Technologie. Dit is een structureel vervolg op twee initiatieven die de laatste jaren intensief gericht waren op inclusieve technologie (Coalitie voor Technologie en Inclusie (CTI) en Kennisalliantie Inclusie en Technologie (KIT)). Het ministerie van SZW zal begin 2025 UWV opdracht verlenen voor de uitvoering van dit meerjarenprogramma.

Matching op competenties

Om het matchen tussen vraag en aanbod op de krappe arbeidsmarkt te verbeteren, is UWV bezig een nieuw systeem te ontwikkelen: de Bemiddelingsservice. De Bemiddelingsservice is een applicatie die vraag en aanbod beter op elkaar laat aansluiten door te bemiddelen/matchen op basis van vaardigheden/skills. Voor mensen is het gemakkelijker om over te stappen naar een andere kansrijkere sector of beroepsgroep als er op skills bemiddeld wordt en kan worden gematcht. Ook kunnen cliënten op basis van skills eenvoudiger inzicht krijgen waarin ze goed zijn en welke vaardigheden ze kunnen verbeteren om duurzaam inzetbaar te blijven. In de sterk veranderende arbeidsmarkt wordt dit steeds belangrijker. Skillsgericht matchen is een grote verandering ten opzichte van de huidige matchingsystematiek waarbij er vooral gekeken wordt naar behaalde diploma’s. Een belangrijke pijler is het ontwikkelen van een gemeenschappelijke skillstaal (CompetentNL) samen met de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB), het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en de Nederlandse Organisatie voor toegepast natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) voor een skillsgerichte arbeidsmarkt.

Subsidieregeling IPS‑trajecten voor de gemeentelijke doelgroep

In maart 2023 is de Subsidieregeling IPS‑trajecten voor de gemeentelijke doelgroep in werking getreden. UWV voert deze regeling uit. We verstrekken geen geldelijke vergoeding, maar plaatsen een opdracht bij een ggz‑instelling die een IPS‑traject wil starten voor een cliënt uit de gemeentelijke doelgroep. Een voorwaarde is wel dat UWV door het Inkoopkader IPS een contractuele relatie heeft met de betreffende ggz‑instelling. In 2024 zijn met inzet van deze regeling 918 IPS‑trajecten gestart, waarvan 681 trajecten voor de IPS_EPA‑populatie en 237 voor de IPS_CMD‑populatie. De regeling is met ingang van 1 januari 2025 met één jaar verlengd.

Pilots om azc-bewoners aan het werk te helpen

Tot november 2023 mochten asielzoekers maximaal 24 weken per jaar werken. Die regel is komen te vervallen na een uitspraak van de Raad van State. Als een werkgever een asielzoeker in dienst wil nemen, dan is daar een tewerkstellingsvergunning voor nodig. In 2024 zijn ruim 12.000 aanvragen voor een tewerkstellingsvergunning voor een asielzoeker ingediend bij UWV. Dat is een verviervoudiging ten opzichte van het jaar ervoor. Door de verhoogde instroom en een haperend nieuw systeem duurde de behandeling langer dan de wettelijke termijn van vijf weken. De afdeling die de aanvragen behandelt, is in korte tijd uitgebreid en de achterstanden zijn eind 2024 ingelopen. De behandeling van een compleet ingediende aanvraag vindt meestal binnen twee weken plaats. Ook geven we voorlichtingen over het aanvraagproces met een webinar en presentaties aan werkgevers, gemeenten en medewerkers.

Een andere belemmering voor de arbeidsparticipatie van asielzoekers is het ontbreken van een formele ondersteuningsstructuur. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en UWV hebben in 2024 verkend hoe we – ieder vanuit de eigen rol en verantwoordelijkheid – samen de toeleiding naar werk van azc‑bewoners kunnen organiseren. Door het uitvoeren van drie regionale pilots willen wij inzicht krijgen in hoe een structurele ondersteuningsstructuur gerealiseerd kan worden. De pilots moeten daarnaast in beeld brengen wat goed werkt bij het begeleiden van azc‑bewoners naar werk.