Risicobeheersing
Risicomanagement zien wij als een belangrijk instrument om onzekerheden voor het realiseren van onze doelstellingen vroegtijdig te signaleren en hier op gepaste wijze op te anticiperen. Daardoor kunnen we beter invulling geven aan onze maatschappelijke rol en onze ambities realiseren.
Hieronder beschrijven we onze activiteiten om risico’s te onderkennen, de ontwikkelingen met betrekking tot de belangrijkste strategisch‑bestuurlijke risico’s en welke beheersmaatregelen wij treffen om deze zo goed mogelijk te beheersen.
Ontwikkeling risicoleiderschap en risicomanagement
In 2024 werken we op basis van een integraal risicomanagementbeleid aan het harmoniseren van de risicomanagementwerkwijze binnen de organisatieonderdelen. Dit beleid is in juli vastgesteld. Voor het bereiken van onze strategische doelstellingen en het functioneren van het risicomanagementsysteem heeft UWV een organisatiecultuur nodig waarin medewerkers alert zijn en vroegtijdig onzekerheden signaleren voor het realiseren van de doelstellingen op alle niveaus in de organisatie. Dit vraagt om risicoleiderschap van medewerkers en leidinggevenden en ook om dialoog. Het gaat erom dat risico’s tijdig worden onderkend en op het juiste niveau van adequate beheersmaatregelen worden voorzien.
Het is belangrijk om de voortgang van de ontwikkeling van risicomanagement en een cultuur van risicoleiderschap structureel te evalueren. We hebben dit in 2022 voor het eerst gedaan en eind 2023, begin 2024 opnieuw. Deze UWV‑brede evaluatie is uitgevoerd op basis van de wereldwijd erkende standaard op het vlak van risicomanagement (COSO ERM 2017) en met een zelfevaluatie door elk organisatieonderdeel. Met de evaluatie geven we invulling aan het verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) van oktober 2023 om de sinds 2018 door ons ontwikkelde wijze van risicobeheersing en risicocultuur tegen het licht te houden. De uitkomsten hebben we begin september met het ministerie van SZW besproken. In aanvulling op de evaluatie is onze eigen Auditdienst gestart met een interne audit naar risicoleiderschap.
We werken aan een gestructureerde aanpak om ervoor te zorgen dat we aantoonbaar in control zijn voor de wettelijke verplichtingen waaraan UWV moet voldoen. Daarmee zorgen we ervoor dat we de risico’s dat we niet voldoen aan wet‑ en regelgeving, de zogenoemde compliancerisico’s, helder in beeld hebben, dat we weten waar die de organisatie raken en welke beheersmaatregelen daarvoor zijn of worden ingericht.
Planning‑en‑controlcyclus
Op vaste momenten in de planning‑en‑controlcyclus identificeren en analyseren we risico’s die we hebben opgehaald vanuit de organisatie. We rapporteren hierover intern en informeren vervolgens het ministerie van SZW. Dat doen we achtereenvolgens in het jaarplan, het vier‑ en achtmaandenverslag en het jaarverslag. Verder stellen we aan het eind van het jaar samen met de SVB en het ministerie van SZW een risicoanalyse op van de risico’s die ons als keten raken. De bestuurlijke risico’s die we voor het bereiken van onze afgesproken doelen benoemen, kunnen een zeker restrisico opleveren dat het ministerie van SZW en UWV samen zullen moeten accepteren of verkleinen met aanvullende maatregelen.
Belangrijkste restrisico’s
In verband met de recente interne en externe aandacht voor de WIA‑beoordelingen hebben we gekeken naar de actuele risico’s bij sociaal‑medisch beoordelen. De overige strategisch‑bestuurlijke restrisico’s die we in ons jaarverslag 2023 hebben vermeld, zijn nog steeds actueel. Ze zijn aangevuld met actuele informatie over de werking van beheersmaatregelen en eventuele nieuwe risico’s. Hieronder gaan we er nader op in.
Tabel Belangrijkste restrisico’s
Risico | Omschrijving risico | Toelichting |
Spanning op verandervermogen | a) Vertraagde realisatie (ICT‑)verandering: | Er zijn nieuwe maatregelen ingericht die vanaf dit jaar ervoor zorgen dat de omvang van het ICT‑veranderportfolio wordt verkleind; dit draagt bij aan focus om projecten af te ronden. De sturing op het portfolio is verbeterd met lean portfoliomanagement en kwartaalsturing, en de structurele rapportage door ons portfoliobureau is nu onderdeel van de reguliere UWV‑brede maandrapportage. Daarnaast wordt er gewerkt aan een fundamentele verandering van de aansturing en uitvoering van projecten. De impact hiervan verwachten we op de lange termijn. |
b) Informatiebeveiliging en privacy: | De continue aandacht voor dit thema zorgt ervoor dat de beheersing redelijk is, maar dit blijft een relevant en moeilijk te wegen risico vanwege de (onvoorspelbare) kans van optreden. De voortgang op de BIO‑implementatie blijft de komende periode een punt van aandacht. De implementatie van tooling moet de komende periode meer inzicht hierin verschaffen. Onze doelstelling om per 1 januari 2026 aan alle BIO‑normen te voldoen blijft onder druk staan, wat impliceert dat deze risico’s nog niet geheel afgedicht zijn. | |
Kwaliteit van dienstverlening | a) Verdere bemoeilijking van de publieke taak om sociaal‑medische beoordelingen te verzorgen: | We onderzoeken met spoed diepgaand in hoeverre onjuiste vaststellingen van WIA‑uitkeringen gevolgen hebben gehad voor cliënten en hun (ex‑)werkgevers, en in hoeverre deze vaststellingen mogelijk al zijn aangepast, bijvoorbeeld doordat mensen bezwaar hebben aangetekend of UWV een correctie heeft doorgevoerd. Bij eventuele toekomstige correcties zullen we de menselijke maat in acht nemen. |
b) Onvoldoende structurele verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening UWV‑breed: | De komende periode werken we aan het structureel verbeteren van de kwaliteitscontroles en het kwaliteitsmanagementsysteem binnen ons organisatieonderdeel Sociaal‑medische zaken en op UWV‑niveau. Bij deze verbeterslag zullen we gebruikmaken van de uitkomsten van het door de minister van SZW aangekondigde externe onderzoek naar de sturing (op kwaliteit van dienstverlening) en de relatie met SZW. | |
c) Complexe wetgeving: | De samenwerking tussen UWV en het ministerie van SZW is goed en de projecten om de complexiteit te verlagen beginnen te werken, evenals de uitvoeringstoetsen en de inzet van de knelpuntenbrief. Toch is het risico daarmee onvoldoende verminderd en blijft dit restrisico een toprisico. | |
De strategie gericht op meer menselijke maat in de dienstverlening brengt dilemma’s met zich mee | Door de grote aandacht vanuit de UWV‑strategie voor toepassing van de menselijke maat bestaat er een risico dat dit ten koste gaat van aandacht voor de noodzakelijke verbeteringen aan het fundament van de bedrijfsvoering. | Thema’s als compliance, autorisatiebeheer, kwaliteitsmanagement en lifecyclemanagement strijden om aandacht met verbeteringen in onze dienstverlening aan de cliënt. We pogen het geheel in balans te houden door expliciet aandacht aan deze thema’s te besteden. |
Zorg om personeel | Het risico op onvoldoende kwantiteit en kwaliteit van het UWV‑personeel door vergrijzing (aanstaande pensioneringen) van ons personeelsbestand, de huidige gespannen arbeidsmarkt en de opgave om (nieuwe) medewerkers te binden aan UWV, waardoor we onderbezetting op diverse gebieden zien ontstaan en de continuïteit van onze dienstverlening op zowel korte als langere termijn gevaar loopt. | Er is een veelheid aan maatregelen op zowel centraal als decentraal niveau. Een deel daarvan heeft een eerste positieve impact (de inzet van recruiters), een deel moet nog tot wasdom komen. Er is inmiddels een ondersteunende, technische oplossing om sollicitanten in zicht te hebben aangeschaft, maar de implementatie hiervan kent een langere doorlooptijd dan voorzien. De handhaving van de wet DBA kan op de korte termijn op een aantal specialistische vakgebieden een negatieve impact hebben, waarbij de langeretermijnimpact nog niet duidelijk is. Het risico op onvoldoende personeelscapaciteit voor goede dienstverlening blijft dus groot. |