Gegevensdienstverlening

Om het voor burgers, werkgevers en gegevensafnemers gemakkelijker te maken werken we aan verbetering van de loonaangifteketen en de polisadministratie.

We gaan hier in op de initiatieven die de loonaangifteketen robuuster maken en op onze applicatie configureerbare webservice waarmee we realtime gegevens op maat kunnen aanleveren aan interne en externe afnemers.

UWV legt gezamenlijk met de Belastingdienst verantwoording af over de loonaangifteketen.

Loonaangifteketen en polisadministratie

De loonaangifteketen (LAK) is een samenwerkingsverband van de Belastingdienst, UWV en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De loonaangifteketen heeft tot doel de administratieve lasten voor inhoudingsplichtigen te verlichten, de uitvoeringskosten voor afnemers van gegevens te verminderen en burgers gemak te bieden. De gegevens die de keten voortbrengt, worden onder andere gebruikt om het burgers gemakkelijker te maken om aan hun verplichtingen te voldoen en gebruik te maken van hun rechten. De verschillende verantwoordelijkheden van de Belastingdienst, UWV en het CBS zijn wettelijk vastgelegd in de Wet_SUWI. De Belastingdienst stuurt de dienstverband‑ en loongegevens uit de loonaangifte op werknemersniveau door naar UWV, die deze gegevens opneemt in de polisadministratie. De polisadministratie bevat daardoor de gegevens van alle verzekerde Nederlanders die inkomen uit arbeid en/of uitkeringen ontvangen. Eind december 2023 stonden er 21,4 miljoen actuele inkomstenverhoudingen van ruim 14,0 miljoen mensen in de polisadministratie geregistreerd. Ook in onze dienstverlening voor gegevensafnemers brengen we voortdurend verbeteringen aan en passen we waar mogelijk maatwerk toe. Ons uitgangspunt is dat we kwalitatief hoogwaardige data leveren waar burgers, werkgevers en gegevensafnemers echt mee geholpen zijn. Een team van specialisten staat de organisatie bij op het gebied van de kwaliteit van en het veilig omgaan met gegevens. Hierdoor komen eventuele problemen en risico’s sneller aan het licht en worden er eerder de juiste oplossingen gevonden om onze dienstverlening te verbeteren.

De gegevens zijn voor veel uitvoerende instanties van belang, omdat ze nodig zijn voor bijvoorbeeld het berekenen van toeslagen en pensioenpremies, het voorkomen van fraude en ook het berekenen van de WW‑ en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en de NOW‑subsidies door UWV. UWV verstrekt de loonaangiftegegevens voor hergebruik aan ongeveer 1.700 afnemers en overige gebruikers zoals de Belastingdienst, gemeenten, pensioenfondsen, de SVB en gerechtsdeurwaarders. Het CBS ontvangt loonaangiftegegevens en gebruikt deze uitsluitend voor statistische doeleinden. Dankzij de gegevensleveringen kunnen processen eenvoudiger, sneller en goedkoper gemaakt worden, waardoor de administratieve lasten verminderen voor de ketenpartners en afnemers, en burgers gemak kan worden geboden. De ketenpartners onderkennen het maatschappelijk belang van een goede kwaliteit van de gegevens binnen de loonaangifteketen en werken continu aan de borging en verbetering van de gegevenskwaliteit.

De loonaangifteketen heeft zich sinds de start in 2006 ontwikkeld tot een van de grootste informatieketens van Nederland. UWV, de Belastingdienst en het CBS willen de loonaangifteketen continu verder verbeteren. Begin 2024 wordt de toekomstbestendigheid van de loonaangifteketen verkend aan de hand van drie thema’s: governance, IV‑architectuur en dienstverlening en service. Tijdens de LAK‑conferentie van juni 2024 wordt vervolgens een advies gepresenteerd voor toekomstige versterkingen van de loonaangifteketen. Daarnaast loopt een aantal belangrijke initiatieven.

Het eerste initiatief is om onder andere pensioenfondsen volledig op de loonaangifteketen aan te sluiten, waardoor deze niet langer apart gegevens van werknemers bij werkgevers hoeven op te vragen en zij hun premieberekeningen volledig kunnen baseren op de gegevens uit de loonaangifteketen. Kennis‑ en standaardisatie‑instituut voor de financiële dienstverlening SIVI, de Pensioenfederatie en het Ketenbureau Loonaangifteketen onderzoeken of het toevoegen van zeven elementen aan de loonaangifte ertoe zal leiden dat pensioenfondsen daadwerkelijk zullen aansluiten op de loonaangifteketen. Hiervoor is een businesscase gemaakt; de uitkomsten hiervan worden gebruikt voor gesprekken met de stakeholders van pensioenfondsen die tot in 2024 zullen doorlopen. De businesscase is positief ontvangen; verschillende pensioenfondsen hebben al een intentieverklaring ondertekend om aan te sluiten. Omdat voor het door UWV leveren van de desbetreffende gegevens een wettelijke basis nodig is, gaat het om een meerjarig traject.

Het tweede initiatief is versneld digitaal terugkoppelen. Hierbij is onderzocht hoe werkgevers eerder kunnen worden gewezen op verkeerde gegevens in hun aangifte. Doordat deze gegevens dan ook sneller worden hersteld, verbetert de kwaliteit van de gegevens in onze polisadministratie. Hierdoor neemt ook de kwaliteit toe van de UWV‑leveringen aan gegevensafnemers en verbetert de dienstverlening van deze afnemers. Hiervoor zijn twee opties onderzocht. Uit de onderzoeken is gebleken dat beide opties wegens (ICT‑)technische en juridische complexiteit niet uitvoerbaar zijn. Dit onderzoek is daarom beëindigd. Wel zal in de hiervoor genoemde verkenning van het thema IV‑architectuur worden gekeken naar de toekomstbestendigheid van onder andere het terugkoppelproces.

Bij het derde initiatief wordt onderzocht wat er nodig is om de loonaangifteketen op een meer maatschappelijk verantwoorde wijze te laten rapporteren over integriteit van gegevens. Dat is onder andere nodig omdat het financiële belang van de keten toeneemt, de uitwisseling van gegevens groeit en de afnemers hierom vragen. De Belastingdienst en UWV hebben beide een eigen risicosessie gehouden, voorafgaand aan een centrale risicosessie met ook het CBS en het Afnemersoverleg loonaangifteketen (AOL). In vervolg op de sessies is besloten om twee pijlers uit te werken: incidentmanagement en een risico‑evaluatieproces (hoe wordt de integriteit van de gegevens geborgd). Het incidentmanagementproces is in juni uitgewerkt. Gegevensafnemers willen bij grote incidenten zelf een inschatting kunnen maken wat zij met de geleverde gegevens doen. Er is onderzoek gedaan naar een centrale plek waar verstoringen kunnen worden vermeld; deze centrale plek is nog niet ingevoerd. In afwachting van de uitkomsten van de integrale frauderisicoanalyse op de polisadministratie die in februari 2024 wordt afgerond, is het risico‑evaluatieproces voorlopig opgeschort. In de tussentijd wordt met gegevensafnemers besproken waaraan een minimale maar wel voldoende controlverklaring op de loonaangifteketen voor hen moet voldoen.

Functioneren loonaangifteketen

Voor een objectieve beoordeling van het functioneren van de loonaangifteketen is een gezamenlijk normenkader ontwikkeld. Dit normenkader omvat zeven items die alle betrekking hebben op de logistieke gegevensverwerking binnen de Belastingdienst en UWV. Om de werking van de loonaangifteketen te kunnen borgen, is het niet alleen nodig dat de logistieke gegevensverwerking in de keten op orde is. Ook het succesvol implementeren van wet‑ en regelgeving en het verwerken van (de consequenties van) proces‑ en systeemontwikkelingen zijn hierbij van belang (zie de tekst hierboven). De loonaangifteketen heeft in 2023 aan alle gestelde normen voldaan.

Tabel Werking van de loonaangifteketen

Configureerbare webservices

Met de applicatie configureerbare webservice (CWS) kunnen we realtime persoons‑, werknemers‑ en loonaangiftegegevens op maat leveren aan zowel interne als externe afnemers. We zorgen er daarbij voor dat de afnemer niet meer krijgt dan exact nodig is en alleen wat deze (juridisch) mag ontvangen. Er zijn nu vijf configureerbare webservices: de CWS‑loonaangiftegegevens en de CWS‑werkgevergegevens voor externe gegevensafnemers, en de CWS‑persoonsgegevens, de CWS‑handelsregistergegevens en de CWS‑inhoudingsplichtigen (combinatie handelsregister en werkgevergegevens) voor interne gegevensafnemers. Deze laatste maken ook gebruik van de CWS‑loonaangiftegegevens. We werken nu aan het verder uitbreiden van de CWS‑inhoudingsplichtigen, onder andere door nevenvestigingen uit het handelsregister toe te voegen. Steeds meer afnemers die tot nu toe gebruikmaakten van de oude webservices voor loonaangifte‑ en persoonsgegevens worden aangesloten op CWS. We zijn in gesprek met afnemers van de applicatie Operational Data Store (ODS) over de vraag of we ze de komende jaren kunnen migreren naar CWS. Deze migratie zal in ieder geval geheel 2024 in beslag nemen. Om dit mogelijk te maken hebben we een nieuwe, zesde CWS ontwikkeld: de CWS‑betaalrelatie, waarin een deel van de functionaliteit van ODS wordt overgenomen. Deze nieuwe CWS is half januari 2024 in gebruik genomen. We zien ook dat het gebruik van CWS toeneemt: werden in 2020 ruim 2,8 miljoen CWS‑uitvragen gedaan en in 2021 ruim 7 miljoen, in 2022 waren het er al ruim 22,5 miljoen en in 2023 zelfs 86 miljoen.